Bơi tự do (bơi sải) dưới góc nhìn của huấn luyện viên Australia

 (Bài của Brenton Ford, trích dịch)

Nguyên lý bơi lội “Swimming into the 21th century” đã được thế giới bơi lội gọi là “kỹ thuật truyền thống”, nhưng ở nước ta nhiều người vẫn chưa biết về nó, vậy chúng tôi xin đăng bài này để bạn đọc tham khảo. (Lưu ý: Bài này đã được viết cách đây khá lâu – thời kì mà Úc tiến hành “cải tổ” về kỹ thuật bơi lội).

P1. Thay đổi một nhận thức. 

Tôi (Brenton Ford) là huấn luyện viên bơi lội (HLV) Australia cấp Quốc gia. Tôi sẽ cho bạn biết một chút bí mật tệ hại của thế giới bơi lội: Là một Quốc gia hai lần vô địch thế giới về bơi lội, nhưng tôi có thể nói là tôi đã không biết làm thế nào để dạy bơi sải cho đúng cách.

Hầu hết các HLV hạng ưu tú chỉ có thể giúp cho vận động viên (VĐV) được những điều chỉnh nhỏ trong kỹ xảo bơi lội và sự cải thiện chỉ đem lại 1/10 của một giây. Đó không phải là lỗi của các HLV bởi họ chưa từng được ai dạy là làm thế nào để dạy bơi lội được một cách chuẩn xác. Hầu hết các VĐV của tôi bị mệt mỏi một cách dễ dàng sau mỗi buổi huấn luyện. Họ đã mắc nhiều lỗi, như thở bị sai, đã làm cho HLV thất vọng với sự thiếu tiến bộ của họ.

Chúng tôi quyết định tìm ra cách huấn luyện cho bơi tự do (freestyle (*). Nhưng những bí mật để phát triển một kỹ thuật bơi sải hoàn hảo là không dễ dàng phát hiện ra. May mắn tôi có một người bạn, Sam Ashby – VĐV đội tuyển Australia.

Cuối cùng các kết quả tìm được đã hất tôi ra khỏi chiếc ghế HLV. Ví dụ với một chi tiết “cải tổ” sau: “Anh hãy yêu cầu VĐV giảm từ 44 strokes (quạt tay) cho mỗi vòng hồ xuống còn 32 strokes”. Thực tình tôi chưa bao giờ được nghe bất cứ điều gì giống như thế!

Kỹ thuật bơi sải hiện đại đã bảo tồn năng lượng cho VĐV. Họ không còn vất vả trong nước trong từng chu kỳ, mà thay vào đó, họ relaxed, confident, thoải mái. Họ bơi mịn màng chứ không tạo sóng nước dữ dội như xưa. Tôi tự hỏi “Tại sao kỹ thuật này (đã được tìm ra từ thập kỷ 90 của thế kỷ 20) lại không được công bố sớm hơn cho công chúng?”.

Chúng tôi đã tiến hành sửa chữa các vấn đề mãn tính về kỹ thuật, như: 

-Khuỷu tay bị thấp trong giai đoạn recovery (phục hồi) cánh tay.

-Bị khó hít thở trong lõm nước trong mỗi nhịp thở.
-Cơ thể bị “fishtailing” như con rắn bò zig-zagging.
-Không vẩy gót khi kich (quạt chân) – một lỗi mà Triathletes (VĐV ba môn phối hợp) rất hay mắc phải.
-Đôi chân bị chìm – đã tạo ra chiếc neo trên cơ thể của VĐV.
-Stroke với cánh tay bị rộng (cùi chỏ gập quá ít) và “kéo nước” hình chữ S không hiệu quả.
-Lực phát ra không xuất phát từ hông (với kich) và vai (với stroke).
-Bị khó thở sau một vài vòng đua.
-Tay bị trượt – không “bắt” nước.

P2. Từng bước xóa bỏ các thói quen cũ trong bơi lội. 

Chương trình điều chỉnh đã nhanh chóng cho kết quả (thật tuyệt vời) trong khi tôi chỉ yêu cầu VĐV luyện tập 4 giờ một ngày:

-Cánh tay phục hồi của các VĐV đã di chuyển thả lỏng và nó đã được nghỉ ngơi.
-Hơi thở đã thoải mái để VĐV không bao giờ bị thở hổn hển dù chỉ một lần.
-Hướng bơi thẳng không còn bị fishtailing.
-Tập các kỹ thuật kich khác nhau và họ có thể dễ dàng áp dụng để thay đổi tốc độ bất cứ khi nào họ chọn.
-Không còn bị “bơi nổi” trong nước – sẽ làm cho cơ thể của VĐV hầu như không có sức đề kháng.
-Cơ thể đã cảm nhận một cách chính xác việc họ lướt đi trong nước.
-Xoay chuyển dễ dàng từ hông, từ vai, và chuyển động trong nước một cách hiệu quả.

Trong thực hành huấn luyện, chúng tôi đã yêu cầu VĐV:

-Bơi nhiều giờ nhưng chỉ với một sự thay đổi nhỏ trong cú stroke của họ.
-Ôm nước và “trườn” qua nó một cách nhẹ nhàng, và thoát khỏi cảm giác như VĐV đang bị “trượt”.
-Cảm thấy thoải mái và không bao giờ “bơi nổi” dù chỉ một lần (ý nói là VĐV đã biết “bơi chìm”).
-Cơ thể phải luôn thăng bằng (trim), và phải sử dụng đúng nhóm cơ bắp của mỗi động tác.

Những sự điều chỉnh này cũng đã đem lại kết quả tuyệt vời cho ngay cả những người bơi lội ít kinh nghiệm.

Chương trình “từng bước xóa bỏ các thói quen xấu trong bơi lội” của chúng tôi chủ yếu là luyện cảm giác nước, thư giãn trong nước, hơn là ép VĐV tuân theo kỹ thuật. Chúng tôi gọi đó là kỹ thuật Mastering Freestyle, bởi vì đó là những gì đã thực sự xảy ra.

Mỗi VĐV tự tìm ra các kỹ xảo cho họ (tự hình thành trường phái cho riêng mình), bởi bơi lội là thứ “cứng đầu, cứng cổ”. Nếu bạn muốn tìm một kỹ thuật chuẩn xác, một kỹ thuật duy nhất đúng, thì bài viết này không phải dành cho bạn!

(*) Freestyle (tự do) được thế giới bơi lội định nghĩa là kiểu bơi bất kì nào đó miễn không trùng với 3 kiểu bơi còn lại của Olympia. Là “tự do” nhưng freestyle lại “chọn” kỹ thuật của front crawl (bơi trườn sấp) nhưng với sự "cải tổ" về nguyên lý. Xin xem bài “Nguyên lý bơi lội của thế kỷ 21 – kỹ năng thay thế cơ bắp” và “Nguyên lý về Bơi chìm và Bơi nổi” ở chủ đề “3-BƠI” tại trang tin này.